Dziejowe koło historii zatoczyło krąg, stało się tak za sprawą Księżnej z Puław po ponad 138 latach, pewnego letniego popołudnia Księżna zawitała w gościnnych progach Pałacu Struga na popołudniowej herbatce.
Bohaterką naszego wydarzenia była Księżna Izabela Czartoryska, mecenaska sztuki, pisarka i poetka, założycielka pierwszego polskiego muzeum. Była potomkinią najbogatszych rodów Rzeczpospolitej, mimo, to nie zapewniono jej starannego wykształcenia. Nie była też bardzo urodziwa. Miała jednak niezwykły dar zjednywania sobie ludzi, była kobietą bardzo dociekliwą, ciekawą świata , zawsze wszystko chciała znać i wszystko wiedzieć. Przeżyła prawie 90 lat, a Jej losy starczyłyby na kilka biografii. Jako majętna kobieta mogła pozwolić sobie na zagraniczne podróże. Zwiedzała Europę, poznała wpływowych ludzi, jej rezydencję w Puławach odwiedzali królowie i carowie. Stała się ulubienicą salonów, na jej cześć pisano wiersze. Ona jednak podkreśliła, że w jej życiu były dwa dominujące uczucia: miłość do dzieci i miłość do ojczyzny. Pełna uroku, nieposkromiona i uwodzicielska, bohaterka wielu skandalicznych romansów o europejskim zasięgu, a zarazem głęboka patriotka. Kolekcjonowała książki, gromadziła patriotyczne pamiątki. W Puławach założyła pierwsze polskie muzeum – Świątynię Sybilli.
Za patriotyczną postawę została surowo ukarana, zaborcy zniszczyli jej dobra i skonfiskowali majątek. Puławy zostały zniszczone. Na rozkaz Cara zbombardował je wnuk Izabeli, syn Ludwika Wirtemberskiego, odbywający służbę w rosyjskiej armii. Po tych wydarzeniach 5 marca 1831 roku 85-letnia Czartoryska pieszo opuściła Puławy. Zmarła w Wysocku, cztery lata później 17 czerwca 1835 roku.
Izabela Czartoryska w okresie porozbiorowym życia z zaangażowaniem poświęcała się twórczości pisarskiej. Z pod jej pióra wyszły książki o różnorodnej tematyce, kierowane do różnych grup odbiorców. Książka pt. „Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów” ukazywała estetyczne aspekty ogrodnictwa, zawierała praktyczne wskazówki dotyczące pielęgnacji ogrodów, powstała pod wpływem autorów francuskich, na gruncie polskim była dziełem pionierskim. Warto wspomnieć o książce pt. „Pielgrzym w Dobromilu, czyli nauki wiejskie” to publikacja , której celem było budzenie w warstwach chłopstwa polskiego tożsamości narodowej, zawierała przystępnie ujęty zarys dziejów Polski oraz powiastki i zalecenia z dziedziny moralno-obyczajowej.
Bezpośrednią inspiracją do zorganizowania w Pałacu Struga w słoneczne, sierpniowe popołudnie podwieczorku z księżną Czartoryską był pisany osiemnastowieczną francuszczyzną pamiętnik „Dyliżansem przez Śląsk Dziennik podróży do Cieplic w roku 1816” Izabela Czartoryska była wnikliwą obserwatorką. Pamiętnik zawiera informacje o sposobach zarobkowania odwiedzanej ludności, opisy ludowych zabaw, świątecznych zwyczajów, a także opisy zabytków i piękna śląskiej przyrody. Z kart pamiętnika możemy się dowiedzieć jak wyglądało życie codzienne odwiedzanych miejsc i spotkanych osób.
Jednym z opisanych w dzienniku miejsc była Struga „Byliśmy tam dzisiaj, krajobraz i salon ładny. Podwieczorek był pyszny, a muzyka przyjemna ” tak napisała księżna w swoim dzienniku. Wizyta była krótka ale na tyle ważna, że została upamiętniona na kartach dziennika.
Na naszym podwieczorku było bardzo uroczyście. Na dziedzińcu zamkowym gości powitała w pięknej sukni stylizowanej na okres napoleoński osobiście Pani Prezes Fundacji Pałac Struga Agnieszka Chmura – Wieczorek. Pani Prezes przedstawiła burzliwą historią obiektu i jego mieszkańców na przestrzeni wieków, zapoznała z postępem prac konserwatorskich przy odkrywaniu renesansowych malowidłach w sali balowej. Po zwiedzaniu pałacu przeszliśmy do pałacowej oficyny, tam nastąpiła dalsza część spotkania.
Marzena Derdziak odczytała fragmenty pamiętników Księżnej Izabeli Czartoryskiej opisujących wizytę w Pałacu Struga.
Cezary Fanselow Vice Prezes „Fundacja Wspólna Przestrzeń” zaprezentował sylwetkę i dokonania Izabeli Czartoryskiej pt. „ Ukryte piękno, czyli prawdziwa wersja bajki o brzydkim kaczątku”
Zakończenie oficjalnej części podwieczorku było bardzo muzyczne, bowiem uczniowie szkoły muzycznej Natalia, Joasia, Andrzej zaprosili nas na mini recital na skrzypce i pianino.
Jeśli Ktoś z Państwa jeszcze nie był w Pałacu Struga, zapewniamy z całą pewnością warto odwiedzić, to wyjątkowe miejsce.